Oltinning asosiy zahiralari haqiqiy oltin konlari – Markaziy Qizilqumda jamlangan. Dunyo gigantlari orasida Muruntov koni – Yevroosiyo qit’asidagi ma`danida oltin miqdori yuqori bo`lgan eng yirik kon.

Keyingi yillarda infratuzilmasi yuqori darajada rivojlangan Samarqand va Toshkent viloyatlarida oltin konlari aniqlanib, o‘rganilmoqda. Dunyodagi eng yirik oltin qazib oluvchi viloyat hisoblangan Qizilqumda Muruntov bilan bir qatorda yangi konlar topildi va oʻrganilmoqda, ular: Ajibugut, Bulutkon, Balpantau, Aristantau, Turbay va boshqalar.

Respublikada oʻziga xos kumush konlari mavjud. Bular Navoiy viloyatidagi Vysokovoltnoye, Oqjetpes, Kosmonachi konlari va Namangan viloyatidagi Oqtepa konlaridir. Tasdiqlangan zahiralarning katta qismi oltin va porfirli mis konlariga tegishli.

Kumush bozorining asosiy ishtirokchisi bo’lgan OKMK O’zbekistonda metallning 90 foizini qazib oladi.

Oxirgi 5 yil ichida O‘zbekistonda mis ishlab chiqarish 1,5 baravarga oshdi – 2020 yilda OKMK 148 ming tonna mis bo’yicha hisobot berdi.Bu ko‘rsatkich bo‘yicha mamlakat MDHda Rossiya va Qozog‘istondan keyin uchinchi o‘rinni egalladi.

O`zbekiston Respublikasi Prezidentining 2021 yil 24 iyundagi PQ-5159-sonli “Kon-metallurgiya sanoati va unga bog`liq sohalarni rivojlantirish bo`yicha qo`shimcha chora-tadbirlar to`g`risida”gi Qaroriga muvofiq O‘zbekiston Respublikasida yuqori qo‘shimcha qiymatga ega mahsulotlarni qidirish – qazib olish – qayta ishlash zanjirini tashkil etuvchi ilmiy-texnik klaster yaratilmoqda.

Kelgusi 5 yillikda GQI dasturida zaxiralarni ko’paytirish ko’zda tutilgan: oltin – 730 tonna, mis – 1,5 mln.2023-yilda “Yoshlik-1” koni negizida yiliga qariyb 60 million tonna ma`danni qayta ishlash quvvatiga ega misni qayta ishlash zavodini ishga tushirish rejalashtirilgan.

O‘zbekistonda qimmatbaho metallar ishlab chiqarish bilan bir qatorda uran ham ishlab chiqariladi, buning uchun katta mineral-xom ashyo bazasi yaratilgan.Uranning o’rganilgan zahiralari uni 50-60 yil davomida ishlab chiqarishni ta’minlaydi.

Farg’ona xududida uran ma`danlarining boy tabiiy zahiralari joylashgan. Ushbu ma`danlarni yillik qazib oishni baholash natijalariga ko’ra, O’zbekiston doimiy ravishda 7-o’rinni egallab kelmoqda.

O‘zbekistonda AES yo‘qligi sababli uranning hammasi eksport qilinadi.2014-yilgacha O‘zbekistonda uran qazib olish ham monopoliyada edi.Bozordagi yagona ishtirokchi – Navoiy kon-metallurgiya kombinati (NKMK).
Keyinroq Oʻzbekiston hukumati Xitoy bilan Uz-ChinaUran qoʻshma korxonasini tashkil etish boʻyicha kelishuvga erishdi.

Uran bilan bir qatorda qimmatbaho komponentlar olinadi: reniy, skandiy, lantanidlar va boshqalar.

Oʻzbekistonda rangli metallar – mis, qoʻrgʻoshin, rux, volfram va shu guruhga kiruvchi boshqa metallarning katta oʻrganilgan zahiralari mavjud.

Mis rudalariga 15 dan ortiq turdagi rangli metallar, masalan, oltin, kumush, molibden, kadmiy, indiy, tellur, selen, reniy, kobalt, nikel, osmiy va boshqalar kiradi.

Xarakterli xususiyati shundaki, ma`dan qazib olish asosan ochiq usulda amalga oshiriladi, bu esa konlarning rentabelligini ta’minlaydi.Mavjud karerlar mis va tegishli metallarni 40-50 yil, rux va qo’rg’oshinni 100 yildan ortiq ishlab chiqarishni ta’minlashga qodir.

Rangli metall rudalari zahiralari asosan Olmaliq ruda konida jamlangan. Qalmoqqir koni noyob bo’lib, mis-molibden ma`danlarini qazib olishda xorijiy analoglardan sezilarli darajada oshib ketadi. Bu kondan ma`danni qayta ishlash O‘zbekistondagi yirik korxonalardan biri bo‘lgan Olmaliq kon-metallurgiya kombinati tomonidan amalga oshiriladi.

Bundan tashqari, mis, molibden, oltin, kumush, reniy, tellur, selen va oltingugurtning katta zaxiralari bilan Dalnee istiqbolli mis koni o’rganildi.

Dalneye koni o’rganilgan zahiralari, ishlab chiqarish tannarxi, foydali qazilmalarning qayta tiklanish darajasi bo’yicha yagona bo’lib, MDH mamlakatlarida o’xshashi yo’q.

Qoʻrgʻoshin-rux konlari asosan Jizzax viloyatidagi Uchquloch va Surxondaryo viloyatidagi Xondiza konlarida toʻplangan.

Xondiza konida qoʻrgʻoshin va rux bilan bir qatorda mis, kumush, kadmiy, selen, oltin, indiy bor.Xalqaro bozorda ushbu metallar kon’yunkturasining o‘sishi bilan ularni O‘zbekistonda ishlab chiqarishni kengaytirish mumkin.

O‘zbekiston Olmaliq konlari mis ma`danlari bilan bog‘liq bo‘lgan reniyning noyob zaxiralariga ega.Molibden kontsentratidagi reniy tarkibiga ko’ra, ularning jahon amaliyotida o’xshashi yo’q.Sanoatda reniy aviatsiya va kosmik texnika uchun issiqlikka chidamli qotishmalar, elektron qurilmalar, neftni krekinglash uchun katalizatorlar ishlab chiqarish uchun keng qo’llaniladi.

Respublikamizda katta gaz va neft konlari mavjud.Mamlakat hududining qariyb 60 %i ularni ishlab chiqarish uchun istiqbolli hisoblanadi.

Oʻzbekiston konlaridagi yoqilgʻi-energetika xomashyosi zahiralarining salmoqli qismini tabiiy gaz tashkil etadi.Eng ko’p kon qazish maydonchalari O’zbekistonning Gazli va Qarshi shaharlari yaqinida joylashgan.“O‘zbekneftgaz” milliy gaz kompaniyasi yiliga qazib olinadigan tabiiy gaz hajmi bo‘yicha dunyoda o‘n birinchi o‘rinni egalladi.Milliy kompaniya tomonidan ushbu tabiiy boylikni qazib olish hajmi 60-70 milliard kub metrga yetdi.

Tabiiy gazning katta hududlari Qashqadaryo va Buxoro viloyatlaridir.O‘zbekistonda qazib olinayotgan tabiiy gazning deyarli 3/4 qismi Qashqadaryo viloyatiga to‘g‘ri keladi.

Neft – ishlab chiqarish bo’yicha ikkinchi yirik yoqilg’i-energetik foydali qazilma.

Ayniqsa quyidagi hududlar neft konlariga boy:

Farg’ona vodiysi; Andijon viloyati; Surxondaryo viloyati; Namangan viloyati

Buxoro viloyati; Qashqadaryo viloyati (eng katta koni Koʻkdumaloq).

Koʻkdumaloq neft havzasi yarmi Turkmanistonning Oʻzbekiston bilan chegaradosh hududida joylashgan.

Neft va gaz sanoati bozorida yirik xorijiy ishtirokchilar bor – Xitoy milliy neft korporatsiyasi (Xitoy), KNOC (Koreya), Gazprom va Lukoyl (RF). Mahalliy aholi orasida eng kattasi “O‘zbekneftgaz” davlat korxonasidir.

O‘zbekiston ham ko‘mirning katta zahiralariga ega va geologik zahiralari bo‘yicha Markaziy Osiyoda ikkinchi o‘rinda turadi.Respublikada uchta ko’mir konlari topilgan – Toshkent viloyatida Angren, Surxondaryo viloyatida Sharg’un va Boysun. Bu konlar ichida eng muhimi Angren qo’ng’ir ko’mir konidir.U asosan arzon, ochiq usulda qazib olinadi.

Deyarli butun mamlakat bo’ylab foydali qazilmalar qurilish sanoati uchun qazib olinadi:

• qum
• maydalangan tosh
• marmar
• gips
• devor tosh
• shag’al
• keramzit

Marmar va gabbroning ko’p uchraydigan joylarida katta rang palitrasining toshlari (qora tusdan oqgacha) qazib olinadi.Ushbu tabiiy qo’riqxonalar butun Yevroosiyo hududida eng muhimi hisoblanadi. Respublikada 20 ta marmar, 15 ta granit va gabbro konlari topilgan.

Qoplama toshning umumiy zaxirasi 85 million kub metrdan oshadi, bu toshni qayta ishlash korxonalarini yuzlab yillar davomida xom ashyo bilan ta’minlaydi.

Zargarlik sanoatida ishlatiladigan toshlar 50 dan ortiq joylarda topilgan.

• marmar oniks,
• yashma,
• ametist,
• feruza.

Jeroy-Sardor fosforit konida Marokash tipidagi mayda donador fosforitlarning taxminiy zaxiralari taxminan 100 million tonnani tashkil etadi.Ayni paytda 2,7 million tonna fosforit kontsentrati ishlab chiqaradigan Qizilqum fosforit zavodi qurilishi davom etmoqda.

Bundan tashqari, Qoraqata koni ilgari o’rganilgan va Shimoliy Jetitau koni baholangan, ular ham Markaziy Qizilqumda joylashgan.Fosforitlarning bashorat qilingan zahiralari, geologlarning fikriga ko’ra, amalda cheksizdir.

Fosforitlarning xo‘jalik aylanmasiga jalb etilishi O‘zbekistonda fosforli o‘g‘itlar – ammofos va ammiaklangan superfosfat ishlab chiqarish bo‘yicha eng yirik quvvatlar yaratilganligi bilan bog‘liq.Shu bilan birga, zahiralari 300 million tonnaga yaqin fosforit konlaridan foydalanilmayapti.

Fosfatli oʻgʻitlar ishlab chiqarish boʻyicha eksport salohiyatini oshirish maqsadida va fosforitlarning katta zaxiralari mavjudligini hisobga olgan holda Qoraqat va Shimoliy Jetitov fosforit konlari negizida xorijiy investorlar ishtirokida ularni boyitish boʻyicha ishlab chiqarish quvvatlarini tashkil etish mumkin.

Oʻzbekistonda kaliy tuzlarining eng yirik konlari – Qashqadaryo viloyatida Tubegatan va Surxondaryo viloyatida Xoʻjaykon bor.
Bashoratli hisob-kitoblarga ko’ra kaliy tuzlari bilan ta’minlash 100 yildan ortiq davom etadi.

Tyubegatan kaliy tuzi koni negizida xorijiy investorlar ishtirokida kaliyli o‘g‘itlar ishlab chiqarishni tashkil etish rejalashtirilgan.Tuzlarni kompleks qayta ishlash bir vaqtning o’zida temir bromidi, magnezit va gips hamda boshqa materiallarni olish imkonini beradi.

Respublikada tosh tuzining boy konlari mavjud.Aniqlangan 5 ta tosh tuz konlari – Xo’jaykan, Tubegatan, Barsakelmes, Boybichekan va Oqqal’aning bashorat hisob-kitoblariga ko’ra 90 milliard tonnadan ortiq.

Hozirgi vaqtda Barsakelmes konining tuzlari sodali suv va kaustik soda ishlab chiqarish uchun xom ashyo sifatida ishlatilishi kerak.